Κείμενο: Ιωάννα Κουρή
Δημοσιεύτηκε στις 9 Δεκεμβρίου 2014
Η «αξιοποίηση» της δημόσιας περιουσίας αποτελεί φλέγον θέμα της επικαιρότητας τον τελευταίο καιρό. Μέσω δραστικών αποκρατικοποιήσεων – μας λένε – η Ελλάδα θα οδηγηθεί στην πολυπόθητη ανάπτυξη και θα αποπληρώσει, επιτέλους, το δυσβάσταχτο χρέος της. Και, μπροστά στον ελλειμματικό και, ενίοτε, εμφανώς δυσλειτουργικό δημόσιο τομέα, η προοπτική των ιδιωτικοποιήσεων φαίνεται δελεαστική. Εξάλλου, τα ΜΜΕ φροντίζουν να την παρουσιάζουν στον Ελληνικό λαό ως πανάκεια απέναντι στο «διεφθαρμένο και κομματικό» Δημόσιο.
Δεδομένης της κατάστασης, θα ήταν χρήσιμο να ερευνήσει κανείς τη βάση στην οποία προτείνονται οι αποκρατικοποιήσεις. Υπερτερεί όντως ο ιδιωτικός τομέας έναντι του δημόσιου; Τι έχουμε να διδαχθούμε από τις χώρες που προχώρησαν στην «αξιοποίηση» της δημόσιας περιουσίας τους; Τελικά, οι ιδιωτικοποιήσεις δείχνουν το δρόμο προς την ανάπτυξη; Κι αν ναι, ανάπτυξη προς όφελος τίνος;
|
Ο Milton Friedman |
Καλό είναι να ξεκαθαρίσουμε ότι τα διάφορα πακέτα αποκρατικοποιήσεων δεν προέκυψαν από παρθενογένεση, μέσα σε ένα εφαρμοσμένο οικονομικό μοντέλο. Στην πραγματικότητα, η λογική των ιδιωτικοποιήσεων γεννήθηκε στα πλαίσια της θεωρίας περί αυτορρύθμισης της οικονομίας, όπως αυτή διαμορφώθηκε τη δεκαετία του 1950, στη Σχολή του Σικάγου. Κύριος εκπρόσωπος της σχολής αυτής ήταν ο οικονομολόγος Milton Friedman (13/7/1912 – 16/11/2006), ο οποίος οραματιζόταν να επαναφέρει τα οικονομικά συστήματα σε μια κατάσταση «φυσικής υγείας», απαλλαγμένα από κάθε ανθρώπινη παρέμβαση. Σε ένα τέτοιο σύστημα, οι κρατικές ρυθμίσεις, οι περιορισμοί στο εμπόριο και οι κοινωνικές πολιτικές δεν έχουν καμία θέση, καθώς ο κινητήριος μοχλός είναι η απόλυτη ελευθερία των αγορών και των κεφαλαίων. Προκειμένου να επαναφέρει το σύστημα σε μια τέτοια κατάσταση «ελευθερίας», ο Friedman συνιστούσε την περίφημη «θεραπεία-σοκ», που περιλάμβανε πολύ απότομες και βίαιες μεταρρυθμίσεις εντός του συστήματος. Καθώς όμως την εποχή εκείνη δεν υπήρχε καμία χώρα που να πληροί τα κριτήρια της τέλειας ελευθερίας των συναλλαγών, οι οικονομολόγοι της σχολής του Friedman χρειάζονταν κάποιες χώρες με αρκετά «πρόθυμους» και «τολμηρούς» πολιτικούς, που θα παρείχαν το έδαφος για τέτοια οικονομικά πειράματα.