Κινδυνεύει η πατρίδα! Για το καλό της πατρίδας! Καταστρέφεται η πατρίδα! Πόσες φορές έχουμε ακούσει αυτές τις λέξεις από χείλη πολιτικών και πατριδοκάπηλων, λες και είναι μια αφηρημένη έννοια ή κάτι το μη υπαρκτό, αφού τις χρησιμοποιούν κατά το δοκούν και όπως τους βολεύει. Η πατρίδα, η πατρίδα, συνέχεια αυτή η λέξη, λες και είναι κάτι το αόριστο, κάτι το αόρατο, κάτι το μη υπαρκτό. Πώς όμως χρησιμοποιείται η ίδια λέξη από άλλους ως κατηγόρια γι’ αυτούς που την αγαπούν και την νοιάζονται; Είστε εθνικιστές, είστε φασίστες, είστε οπισθοδρομικοί όσοι μιλάτε για πατρίδα. Εμείς είμαστε προοδευτικοί και ριζοσπάστες και βλέπουμε μπροστά. Πόσο εύκολα χρησιμοποιούν αυτή τη λέξη χωρίς να έχουν ιδέα για την έννοια της ίδιας της λέξης.Τι είναι στ’ αλήθεια όμως η πατρίδα; Μην είναι οι κάμποι και τα ψηλά βουνά που έγραφε ο Κώστας Κρυστάλλης ή μήπως ένα φασιστικό κατάλοιπο όπως ισχυρίζονται οι «αριστεριστές»; Καταρχήν η ετυμολογία της λέξης μας περιγράφει ακριβώς την έννοιά της: Πάτρια (εκ του πατρός), Δα (η γη στη Δωρική διάλεκτο). Τη γη των πατέρων μας όριζαν λοιπόν ως πατρίδα οι πρόγονοί μας άσχετα αν σ’ αυτή ζούσαν πλούσιοι ή φτωχοί, αριστεροί ή δεξιοί, προλετάριοι ή αστοί. Και βέβαια οι πραγματικοί προοδευτικοί και θεωρητικοί όλων των τάσεων μιλούσαν με απέραντο σεβασμό για την πατρίδα και το έθνος. «Η πατρίδα αντιπροσωπεύει το αδιαφιλονίκητο και ιερό δικαίωμα κάθε ανθρώπου, ομάδας ανθρώπων, ενώσεων, κοινοτήτων, περιοχών, να ζουν, να σκέφτονται, να θέλουν και να δρουν κατά τον τρόπο τους, που γεννήθηκε ως αποτέλεσμα της μακρόχρονης ιστορικής εξέλιξης. Υποκλίνομαι λοιπόν μπρος στην παράδοση και την ιστορία των λαών, γιατί είναι το αίμα και η σάρκα, η σκέψη και η θέληση κάθε λαού. Γι αυτό, ειλικρινά, είμαι ο πατριώτης όλων των καταπιεσμένων πατρίδων» έγραφε στα 1869 ο Μιχαήλ Μπακούνιν στα «Γράμματα για τον Πατριωτισμό». «Οι προλετάριοι έχουν πατρίδα. Οι λαϊκές μάζες όλων των χωρών αγαπούν βαθιά την πατρίδα τους. Αυτή είναι μια φυσική, αληθινή αγάπη. Ο πατριωτισμός του λαού δεν είναι ιδέα, αλλά γεγονός» συμπλήρωνε o ίδιος, ένας εκ των βασικών θεωρητικών του Αναρχισμού.
