Επίθεση στη διαφορετικότητα

Η διαπίστωση σύμφωνα με την οποία οι προκαταλήψεις και ο ρατσισμός αναπτύσσονται ιδιαίτερα κατά τις περιόδους οικονομικής κρίσης έχει ιστορικά επιβεβαιωθεί. Η επίκληση της ανθρώπινης φύσης για την ερμηνεία του φαινομένου, όμως, αποκρύπτει τα συμφέροντα όσων ωφελούνται από την όξυνση των κοινωνικών αντιθέσεων και από τη στοχοποίηση συγκεκριμένων πληθυσμιακών κατηγοριών. Η γενικευμένη καλλιέργεια του φόβου και της ανασφάλειας και η υπερπροβολή τους καθιστά περισσότερο εύκολη τη πρόσληψη των απλοϊκών –άλλωστε– μηνυμάτων (διώξτε τους μετανάστες για να βρείτε δουλειά, για να βρουν τα παιδιά σας θέση στα νηπιαγωγεία, για να βρείτε κρεβάτια στα νοσοκομεία κ.ο.κ.). Η απογοήτευση από τις συνθήκες της ζωής μπορεί εύκολα να οδηγήσουν στην απώλεια της κριτικής σκέψης και του ορθού λόγου. Ιδιαίτερα όταν η εκπαίδευση, τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και μεγάλο μέρος της βιομηχανίας της διασκέδασης ανέχονται ή καλλιεργούν τα στερεότυπα, τις προκαταλήψεις και τον εθνικισμό. Πόσες άραγε θα ήταν οι άνεργες που θα αναρωτιόντουσαν κατά πόσο η οικονομική πολιτική έναντι της Ελλάδας θα ήταν διαφορετική εάν στο γερμανικό υπουργείο Οικονομικών δεν προΐστατο ο «Βιετναμέζος» και εάν πρωθυπουργός της Γερμανίας δεν ήταν η «γκιόσα του Βερολίνου» και θα απέρριπταν ξεκάθαρα τις υπονοούμενες συνδηλώσεις των μηνυμάτων αυτών; Αλλά και πόσοι θα ήταν οι εργαζόμενοι, οι οποίοι αφού είδαν τα τελευταία δύο χρόνια τις αποδοχές τους να μειώνονται στο μισό θα απέφευγαν τουλάχιστο ένα πονηρό μειδίαμα στο άκουσμα των πιπεράτων σχολίων για την «ευαισθησία» του ολλανδού υπουργού των Οικονομικών έναντι όλων των «φυλών» του κόσμου εκτός της ελληνικής;

Τα ανωτέρω παραδείγματα είναι ενδεικτικά του τρόπου με τον οποίο επιχειρείται η εκτόνωση των συναισθημάτων του αιτιολογημένου θυμού και της πληγωμένης περηφάνιας σε γνωστά σχήματα κατηγοριοποιήσεων και γενικεύσεων (οι Γερμανοί [όλοι;] θέλουν να κυριέψουν τη χώρα μας). Η επίκληση της καταγωγής του γερμανού υπουργού παραπέμπει ευθέως σε μια αξιολόγηση των πολιτισμών (και όχι συγκεκριμένων στοιχείων τους), η οποία εξάρει το πεσμένο ηθικό του δέκτη, αφού επιβεβαιώνει την ανωτερότητά του, ενώ η επίθεση στην καγκελάριο και στον ολλανδό υπουργό δίνει τροφή στα πιο συντηρητικά σεξιστικά και ομοφοβικά αντανακλαστικά του.

Τα συνθήματα, τα μηνύματα και οι αναφορές που βάλλουν ευθέως κατά της διαφορετικότητας θα αυξάνουν όσο εντείνεται η κρίση και όσο ολοένα και μεγαλύτερες μερίδες του πληθυσμού θα βάλλονται από αυτήν. Ήδη οι προτάσεις για αλλαγή του νόμου για την ιθαγένεια, για περιορισμό του αριθμού των μεταναστών ή για τον εγκλεισμό τους σε στρατόπεδα δεν φαίνεται να συναντούν σημαντικές αντιστάσεις εντός των πολιτικών σχηματισμών που αποτελούν το κυρίαρχο μπλοκ εξουσίας ούτε και ηχηρές αντιδράσεις από την πλευρά των θεωρητικών που τους υποστηρίζουν. Εάν λοιπόν, όπως φαίνεται, οι προτάσεις αυτές εντάσσονται σε μια στρατηγική, η οποία αποσκοπεί στον κατακερματισμό των κοινωνικών δυνάμεων, στην υπέρβαση της τρέχουσας κρίσης και τελικά στη διαιώνιση του ισχύοντος οικονομικού και κοινωνικού συστήματος, τότε ίσως οι προτάσεις αυτές ακολουθηθούν και από άλλες σκληρότερες.
Πηγη  Ενθεματα